چگونه برنامه‌ ریزی درسی کنیم؟

برنامه‌ریزی تحصیلی چیست؟

ممکنه این سوال برای خیلی از شما پیش بیاد که معنی دقیق برنامه‌ریزی تحصیلی چیه؟

باید بگیم که برنامه‌ریزی تحصیلی، یعنی مشخص کردن یک مسیر هدفمند و دقیق برای یادگیری، مطالعه و رسیدن به اون اهداف آموزشی که برای خودتون مشخص کردین. البته این مسیر، با توجه به زمان، توانایی‌ها و نیازهای فردی شما مشخص میشه و زمانی که شما طبق یک برنامه‌ریزی درس بخونین، دیگه بدون سردرگمی و استرس، مطالب درسی رو یاد می‌گیرین.

در واقع میشه گفت که برنامه‌ریزی درست، یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای رسیدن به موفقیته؛ چون هم به زندگیتون نظم میده، هم انگیزه ایجاد می‌کنه، هم باعث میشه از مسیر پیشرفت عقب نمونین!

ضرورت استفاده از برنامه‌ ریزی درسی

شاید خیلی‌ها با خودشون بگن: «خب معلومه که برنامه‌ ریزی درسی چیز مهمیه دیگه؛ مگه کسی بهش شک داره»؛ اما بهتون قول میدم بیشتر از 60 درصد دانش‌آموزها، فقط به صورت خیلی کلی می‌دونن که برنامه‌ریزی مهمه ولی نمی‌دونن چرا! 🤷‍♂️

قبل از این که بخوایم بهتون بگیم چطوری برنامه‌ریزی درسی کنین، بیاین اول مزایای این کار رو با هم بررسی کنیم تا بفهمین چرا داشتن یک برنامه درسی اصولی، ضروری‌تر از چیزیه که فکر می‌کنین.❗

اینطوری کمتر وقت تلف می‌کنیم ⏳

انقدر که این جمله رو همه جا شنیدیم برامون ارزشش رو از دست داده و کلیشه‌ای شده؛ اما فراموش نکنین که وقت واقعا از طلا ارزشمندتره. شما حتی برای به دست آوردن طلا هم، وقت خودتون رو معامله کرده و زمان هزینه می‌کنین.

برنامه‌ ریزی درسی، به شما کمک می‌کنه که جلوی هدر رفتن بی‌مورد زمان خودتون رو بگیرین تا بتونین ازش به بهترین نحو استفاده کنین. با برنامه‌ ریزی درسی، شما روی زمان خودتون تسلط پیدا کرده و هر چیزی رو به موقع و در زمان مناسبش انجام میدین.

تمرکزمون خیلی بالاتره 🧘‍♂️

برگردیم به مثال رسیدن به گنج. 💎
فکر کنین شما ناخدای یک کشتی هستین که داره به سمت جزیره گنج حرکت می‌کنه؛ بهم بگین ببینم، توی یک دریای طوفانی و بی‌ثبات رسیدن به مقصد آسون‌تره یا یک دریای آروم و با ثبات؟ پاسخ مشخصه!⛵

برنامه‌ ریزی درسی، کاری می‌کنه که دریای اطلاعات در ذهن شما آروم و با ثبات باشه. وقتی ذهنتون بدونه که در هر روز قراره چه کارهایی رو انجام بده و چه وظایفی رو به سرانجام برسونه، شفافیت بیشتری رو تجربه کرده و کارایی بالاتری رو در اختیار شما قرار میده.✅

اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنیم 🏆

وقتی شما به زمان‌های روزانه خودتون مسلط باشین و ببینین که با موفقیت دارین دونه دونه کارهای خودتون رو انجام میدین، اعتماد به نفستون به شدت بالا میره. این اعتماد به نفس بالاتر، باعث میشه خودباوری بیشتری داشته باشین و بتونین از مطالعه خودتون نتایج بهتری هم کسب کنین.

روش صحیح درس خواندن و برنامه ریزی درسی 🏁

حالا که اهمیت غیرقابل انکار برنامه‌ریزی رو متوجه شدین، وقتشه که ببینیم چطوری میشه یک برنامه درسی خوب برای خودمون آماده کنیم. باید گفت که به تعداد آدم‌های جهان، روش و استراتژی برای برنامه‌ ریزی درسی وجود داره.😮

اما از بین این روش‌های مختلف، بعضی روش‌ها هستن که طرفداران بیشتری دارن و میشه گفت تاثیرگذارتر هستن. در ادامه به چند تا روش برنامه‌ریزی اشاره می‌کنیم تا با توجه به شخصیت و سلیقه خودتون ازشون استفاده کنین.

روش برنامه‌ریزی درسی نویل مدورا

شنیدین که میگن زیبایی توی سادگیه؟ باید بگیم که اصل سادگی و مینیمالیست بودن، فقط مختص به زیبایی نمیشه و توی هر زمینه‌ای کاربردیه. روش برنامه‌ ریزی درسی نویل مدورا هم از همین اصل پیروی می‌کنه و مبتنی بر سادگی، عمل‌گرایی و تمرکز بر اولویت‌هاست.🧐

نویل که یک کارآفرین و بازاریاب دیجیتال مشهوره، معتقده خیلی از برنامه‌ریزی‌های سنگین و پیچیده نه تنها مفید نیستن، بلکه راندمان شخص رو پایین میارن. این روش که برای انجام کارها در زمینه‌های شغلی و تجارت ارائه شده، یکی از بهترین راه‌ها برای برنامه‌ ریزی درسی هم هست. 4 گام اساسی برای برنامه‌ریزی نویل مدورا وجود داره که به ترتیب زیره:

این سبک برنامه‌ریزی که یکی از منعطف‌ترین سبک‌ها هم هست، به شما آزادی عمل خوبی میده که باعث میشه عملکرد بهتری داشته باشین.

شیوه برنامه ریزی برای درس خواندن به روش بولت ژورنال

این سیستم برنامه‌ریزی، یک سیستم انعطاف‌پذیر و شخصی‌سازی شده‌ست که توسط شخصی به اسم رایدر کارول طراحی شده. توی این روش، شما از یک دفتر استفاده می‌کنین تا با ترکیب وظایف، هدف‌گذاری و یادداشت‌نویسی، برنامه خودتون رو جلو ببرین.📓

ساختار اصلی بولت ژورنال از چهار بخش تشکیل شده که به شرح زیره:

اگه دوست دارین که درباره این سبک بیشتر بدونین، می‌تونین به مقاله برنامه‌ریزی به روش بولت ژورنال در وبلاگ پرش مراجعه کنین.

روش برنامه‌ ریزی درسی GTD

این روش معمولاً برای مدیریت کارها و برنامه‌ریزی به کار میره که می‌تونه برای برنامه‌ ریزی درسی و تحصیلی هم استفاده بشه. هدف GTD اینه که ذهن شما از استرس و سردرگمی خلاص بشه تا بتونین به راحتی و به‌طور مؤثر کارهاتون رو انجام بدین.🥳

برای استفاده از این روش و برنامه‌ریزی به شکلی اصولی، می‌تونین از مراحل روش GTD استفاده کنین:

برنامه‌ ریزی درسی روزانه به روشی ساده💯

صرف نظر از تمام راه‌های مختلفی که شما برای طراحی یک برنامه ریزی برای درس خواندن در اختیار دارین، میشه این کار رو بدون دنبال کردن روش‌هایی مثل موارد بالا و صرفا با تبعیت از یک ساختار ساده، دنبال کرد.

باید بدونین برای رسیدن به موفقیت، لازم نیست از راه‌های عجیب و غریب استفاده و ذهنتون رو درگیر حاشیه کنین. کافیه یک رویکرد ساده نسبت به برنامه‌ ریزی درسی داشته باشین تا معجزه اون رو ببینین.🤩

در این قسمت از مقاله، می‌خوایم یک راه ساده برای برنامه‌ ریزی درسی روزانه رو به شما معرفی کنیم که وقت زیادی ازتون نگیره و در کنار اون کاربردی هم باشه. برای این کار باید از قدم‌هایی که گفته میشه پیروی کنین.

نکته اول طراحی برنامه درسی: لیست کردن کارهای روزانه📜

هر شب قبل از این که بخواین بخوابین، حداقل نیم ساعت وقت بذارین و کارهای روز بعد خودتون رو مشخص کنین. این فقط محدود به برنامه درسی نمیشه؛ می‌تونه باشگاه رفتن باشه، خرید کردن باشه یا هر کار دیگه‌ای که قراره روز بعد انجام بدین.

بعد از این که لیستتون رو تهیه کردین، کارهای خودتون رو اولویت‌بندی کنین. مثلا قراره نمونه سوال ریاضی حل و مطالب درس دینی رو مرور کنین. حالا بین این دو کار، کدوم یکی از اون‌ها در زمان حال اولویت بیشتری برای شما داره؟

نکته دوم طراحی برنامه درسی: زمان‌بندی ⏰

بعد از این که اولویت‌بندی کرده و مشخص کردین که کدوم کار ارجحیت داره، باید اون کارها رو زمان‌بندی کرده و در یک جدول برنامه‌ ریزی درسی اون رو وارد کنین. تجربه نشون داده که ما وقتی برای کاری زمانی در نظر می‌گیریم، احتمال انجام دادن اون بیشتر میشه.

زمان‌بندی می‌تونه مربوط به این باشه که هر کدوم از کارهاتون رو در چه ساعتی از روز می‌خواین انجام بدین یا مربوط به این که برای هر کار، قراره چقدر وقت بذارین.

می‌تونین هر دوی این زمان‌بندی‌ها رو انجام بدیم اما اگه دوست داشتین آزادی عملتون بالاتر باشه، میشه زمانی برای انجام کار در نظر نگیرین و فقط تعیین کنین که چقدر قراره اون کار رو انجام بدین.

این کار بهتون کمک می‌کنه که انعطاف خوبی توی برنامتون داشته باشین و بتونین نظم زندگی خودتون رو با آزادی عمل ترکیب کنین.🕴

نکته سوم طراحی برنامه درسی: در نظر گرفتن زمان جبرانی ⏳

زندگی یک چیز غیرقابل پیش‌بینیه. خیلی وقت‌ها چیزهایی پیش میاد که از کنترل ما خارجه و باعث میشه مدت زمانی رو که برای انجام کاری در نظر گرفتیم از دست بره. توی چنین شرایطی، چاره چیه؟ باید از برنامه خودمون صرف نظر کنیم یا کاری که پیش اومده رو انجام ندیم؟ 🤔

قطعا هیچ کدوم از این حالات، حالت ایده‌آلی نیست. ما باید روشی در پیش بگیریم تا بتونیم همه به برنامه درسی خودمون پایبند باشیم و هم از کارهای دیگه خودمون جا نمونیم.

برای چنین هدفی، بهترین کار اینه که زمان‌هایی جبرانی برای خودتون در نظر داشته باشین که در صورت پیش اومدن کارهای ناگهانی، بتونین برنامه‌ ریزی درسی خودتون رو پیش ببرین.

نکته چهارم طراحی برنامه درسی: در نظر گرفتن ورزش، خواب و تغذیه

شاید با خودتون بگین که این‌ها چه ربطی به برنامه‌ ریزی درسی داره؟ اصلا مگه درس خوندن ربطی به ورزش، خواب و تغذیه داره؟
در جواب این سوال، باید بگیم که ورزش، خواب و تغذیه مثلث طلاییه که در طی زندگی و نه فقط درس خوندن و برنامه‌ ریزی درسی، باید بهش توجه داشته باشیم.

حالا این سه تا، چه تاثیری توی برنامه درسی ما دارن؟ همراه ما باشین تا کمی درباره‌اش صحبت کنیم.

ورزش، روشن کردن موتور موفقیت👟

علم ثابت کرده که ورزش کردن، اثری شبیه به استفاده از مواد محرک روی بدن می‌ذاره به اصطلاح شخص رو High می‌کنه!
ورزش باعث میشه هورمون‌های مختلفی که ذهن برای رسیدن به حداکثر بهره‌وری بهش نیاز داره، توی بدن ترشح بشه. پیام‌رسان‌های عصبی مثل دوپامین، اندورفین و سرتونین، بعد از ورزش افزایش زیادی پیدا می‌کنن که باعث میشه سطح تمرکز و توانایی یادگیری ما بالاتر بره.

یک سری کارها هستن که به شما کمک می‌کنن برنامه‌ ریزی درسی بهتری داشته باشین؛ اما کارهایی از قبیل ورزش، به شما کمک می‌کنن که بتونین برنامه درسی خودتون رو به بهترین شکل اجرا کنین.

خواب، نیاز غیرقابل انکار 😴

هیچ وقت خوابیدن رو دست کم نگیرین. ممکنه ویدیوهایی توی فضای مجازی دیده باشین که میگه :«چرا وقتمون رو برای خواب تلف کنیم؟ ما به این دنیا اومدیم که موفق باشیم و به آرزوهامون برسیم و نباید زیاد بخوابیم. فقط کار، تلاش، کار و تلاش!» 😠

اما باید بگیم متاسفانه یا خوشبختانه این افراد اشتباه می‌کنن. خواب تاثیر خیلی زیادی روی کیفیت زندگی ما می‌ذاره و هر کمبودی در این زمینه، باعث ایجاد اختلال‌های مختلفی در عملکرد ذهن و بدن میشه. مطالعات در سال‌های اخیر نشون دادن که خواب کافی حافظه رو تا 20 درصد تقویت می‌کنه.

پس اگه می‌خواین برنامه‌ ریزی درسی خودتون رو به بهترین شکل اجرا کنین، مطمئن بشین که هر شب، حداقل 6 تا 8 ساعت خواب عمیق و کافی داشته باشین تا از تاثیر خواب بر یادگیری و حافظه، به نفع خودتون استفاده کنین.😴

اما یادتون باشه که فقط زمان خواب نیست که اهمیت داره، بلکه کیفیت خواب شما هم مهمه. برای بالا بردن کیفیت خوابتون، زمان خواب مشخص داشته باشین، یک یا دو ساعت قبل از خواب از نمایشگرهای مصنوعی مثل گوشی یا TV دوری کنین، کتاب بخونین و قبل خواب مدیتیشن کنین.
این‌ها به شما کمک می‌کنن که خواب عمیق‌تری داشته باشین تا بتونین برنامه درسی خودتون رو به بهترین شکل جلو ببرین.

تغذیه، سوخت شما 🌮

از اهمیت تغذیه هم که هر چقدر بگیم کم گفتیم. قطعا شما خودتون می‌دونین که چقدر تغذیه مناسب و کامل برای رسیدن به موفقیت مهمه. تغذیه اشتباه شما رو کسل می‌کنه، انرژی‌تون رو پایین میاره و توانایی یادگیری‌تون رو کم می‌کنه.

پس اگه می‌خواین به برنامه درسی‌تون پایبند باشین، باید حتما تغذیه خوبی برای خودتون در نظر بگیرین تا بیشترین انرژی رو از غذا خوردن دریافت کنین.

 نکته پنجم طراحی برنامه درسی:منبع مناسب برای یادگیری این مهارت

درسته که با رعایت یک سری نکات (که به خیلی از اون‌ها توی این مقاله اشاره شده) می‌تونین برنامه‌ ریزی درسی خوبی داشته باشین؛ اما یادتون نره این کار یک مهارته و مثل هر مهارت دیگه‌ای، هر چقدر بیشتر درباره‌اش بدونین و آگاهی بالاتری پیدا کنین، می‌تونین عملکرد بهتری داشته باشین.

یکی از بهترین منابع برای این کار، دفتر برنامه‌ریزی پرشه. این کتاب که بر اساس روش بولت ژورنال طراحی شده، بهترین انتخاب برای اجرای اصولی برنامه‌ریزیه که می‌تونه این کار رو به شدت برای شما آسون‌تر کرده و لذت این مهارت رو بالا ببره.

ویدیوی آموزش استفاده از دفتر برنامه‌ ریزی درسی پرش رو در ابتدای مقاله آوردیم که می‌تونین مجددا با ذهنی باز تماشا کنین.

همچنین، اگه به دنبال یادگیری سریع و آسون هستین و می‌خواین که سال تحصیلی‌تون رو با بهترین نتایج به پایان برسونین و به اصطلاح بترکونین، توصیه می‌کنیم که حتما از محصولات پرش استفاده کنین.

نکته ششم طراحی برنامه درسی: ضرورت خودشناسی

اگه می‌خواین توی برنامه‌ ریزی درسی موفق باشین تا بتونین بهترین نتایج رو از درس خوندنتون بگیرین، باید خودتون رو به خوبی بشناسین.
شما باید درباره نقاط ضعف، نقاط قوت و خصوصیات شخصیتی خودتون بدونین تا بتونین برنامه درسی متناسب با خودتون تهیه کنین. اشتباه خیلی از بچه‌ها اینه که برنامه خودشون رو از اینترنت دانلود می‌کنن یا از دانش‌آموزهای دیگه بگیرن که اصلا فایده‌ای نداره. می‌تونین ویدیوی زیر رو تماشا کنین تا درباره این مفهوم بیشتر بدونین.

چالش‌های رایج در برنامه‌ ریزی درسی 🚧

در مسیر یادگیری و انجام هر مهارتی، از جمله برنامه‌ ریزی درسی، ما با موانع و چالش‌های مختلفی روبه‌رو میشیم که برای غلبه به اون‌ها، نیاز داریم که از قبل درباره‌شون بدونیم.

داشتن اطلاعات در خصوص چالش‌های رایج در برنامه‌ ریزی درسی، به ما کمک می‌کنه که از موانع سر راه خودمون بهتر عبور کنیم و در لحظه مواجه شدن با اون‌ها بهترین عملکرد رو داشته باشیم.🦾

در ادامه، به چند مورد از چالش‌هایی که در مسیر طراحی و اجرای یک برنامه درسی خوب باهاش مواجه میشیم، اشاره می‌کنیم.

پایبند نبودن به برنامه 😪

خیلی از افراد هستن که با انگیزه بالا و کلی امید، وقت زیادی می‌ذارن و برنامه درسی خودشون رو با جزئیات پیچیده و کارهایی فوق فشرده آماده می‌کنن؛ اما در لحظه اقدام، هیچی به هیچی!🤷‍♂️
برای این که بتونین نتیجه بگیرین، طراحی یک برنامه درسی خوشگل و جذاب نیست که تاثیرگذاره؛ بلکه توانایی طراحی برنامه‌ای که بتونین به خوبی بهش عمل کنین، کلید رسیدن به موفقیته. راه‌حل این کار به شرح زیره:

حواس‌پرتی و عدم تمرکز😵

حواس‌پرتی و عدم تمرکز، تبدیل به یکی از بیماری‌های همه‌گیر عصر حاضر شده. ما روزانه با کلی اطلاعات و چیزهای مختلف توی گوشی خودمون درگیر هستیم که باعث میشه سطح تمرکزمون به شدت پایین بیاد و نتونیم به برنامه‌ ریزی درسی خودمون پایبند باشیم.

اگه می‌خواین از برنامه درسی خودتون نتیجه بگیرین و به موفقیت برسین، باید یاد بگیرین که چطوری به این چالش غلبه کنین. راهکارهای غلبه بر چالش حواس‌پرتی به شرح زیره:

برنامه کمال‌گرایانه🥇

متاسفانه برنامه‌هایی که به صورت کمال‌گرایانه طراحی شدن محکوم به شکست هستن. برنامه‌ریزی کمال‌گرایانه یعنی چی؟
یعنی شما توانایی‌های خودتون و شرایط زندگی‌تون رو در نظر نگیرین و به جای واقعیت، بر اساس خیال و آرزو تصمیم بگیرین.

این نه تنها باعث میشه که به برنامه درسی خودتون پایبند نباشین، بلکه اعتماد به نفستون رو برای برنامه‌ ریزی درسی به شدت پایین میاره و شما رو دلسرد می‌کنه. راه حل؟ موارد زیر:

نمونه جدول برنامه‌ ریزی تحصیلی

در آخر این مقاله، چند نمونه جدول برنامه‌ریزی براتون آوردیم؛ البته نه برای این که ازش استفاده کنین، بلکه برای این که به عنوان نمونه اون رو ببینین و یاد بگیرین.

البته ناگفته نماند که آماده‌سازی یک جدول برنامه‌ ریزی درسی کار ساده‌ای نیست و نیاز به تخصص و دانش مختص به خودش داره.

بنابراین در صورتی که به دنبال کسب نتایج برتر هستین و دوست دارین که درس‌هاتون رو با تمرکز بیشتری مطالعه کنین، بهترین گزینه اینه که از یک مشاوره تحصیلی مجرب کمک بگیرین.

سخن پایانی

همونطور که گفتیم، رسیدن به موفقیت درسی مثل یک گنجه که برنامه‌ ریزی درسی، نقشه گنج شماست.💎
اگه می‌خواین درس‌ها رو خوب بفهمین، نمرات بالایی بگیرین و رتبه‌های بالایی کسب کنین، داشتن یک برنامه درسی مهم‌ترین کار برای شماست.

توی این مقاله، سعی کردیم بهترین نکات برنامه‌ریزی رو در عین سادگی در اختیارتون قرار بدیم تا بتونین از همین امروز شروع کرده و برای رسیدن به موفقیت تلاش کنین. اگه سوالی هم براتون مونده، حتما با مشاورین پرش در تماس باشین تا بتونن بهترین راهنمایی‌ها رو در اختیارتون قرار بدن.