برای شما هم پیش اومده که سر جلسه امتحان همه مطالب درس رو یادتون بیاد به جز همون قسمتی که جواب سوال بوده؟! این یکی از تلخ‌ترین خاطراتیه که هر دانش‌آموز می‌تونه از دوران مدرسه خودش داشته باشه.

اما فکر می‌کنین این اتفاق به خاطر روش اشتباه یادگیریه یا به خاطر مرور نکردن؟ برای این که بتونین از شر همچین مشکلاتی خلاص بشین، نیازه که مهارت‌های خاصی رو آموزش ببینین؛ برای مثال یاد گرفتن نحوه استفاده کردن از جعبه لایتنر می‌تونه تا حدود زیادی این مشکل رو حل کنه. اما برای این که بدونین جعبه لایتنر چیست و چطور باید از اون استفاده کنین، در ادامه این مقاله با ما همراه باشین.

البته اگه درگیر روزمرگی‌هاتون هستین و فرصت نمی‌کنین این مقاله رو به طور کامل بخونین، پادکست معرفی و آموزش کار با جعبه لایتنر رو گوش کنین و همراه رادیو پادکست پرش باشین❤🎧🔊

حافظه انسان مثل یک کتابخانه بزرگ است که میلیون‌ها کتاب را در خود جای داده است. اما اگر این کتاب‌ها در جای مناسب و درستی قرار نگیرند، در بین قفسه‌ها گم می‌شوند و پیدا کردن آن‌ها از بین میلیون‌ها کتاب دیگر غیرممکن می‌شود!

شما نقش همان مسئول کتابخانه را به عهده دارید که باید هر کتاب را در جای مناسب خود قرار دهد؛ به عبارت دیگر باید اطلاعات و داده‌ها را از حافظه کوتاه مدت خود به حافظه بلندمدت منتقل کنید. استفاده از جعبه لایتنر به شما کمک می‌کند تا بتوانید این کار را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید.

اگه اسم جعبه لایتنر به گوشتون خورده باشه، حتما سوالات بسیار زیادی براتون پیش اومده، مثل جعبه لایتنر چیست؟ چرا باید از اون استفاده کنیم؟ اینجا قصد داریم تا آموزش ساخت جعبه لایتنر رو داشته باشیم و این جعبه خارق‌العاده رو بررسی کنیم، پس با ما باشین. بارها پیش اومده که سر امتحان یا پرسش‌های کلاسی جواب سوال رو یادتون نمیاد، ولی به محض این که معلم اولین کلمه از جواب رو به زبون بیاره، همه چیز توی ذهن شما هم زنده بشه!

این مسئله نشون میده که فرآیند یادگیری شما کامل و درست انجام شده ولی این اطلاعات به حافظه بلندمدت شما منتقل نشدن. یادگیری شیوه استفاده از جعبه لایتنر به شما کمک می‌کنه تا این مسیر رو توی حافظه خودتون راحت‌تر طی کنین. برای این که بتونین مطالب درسی رو به درستی توی ذهن خودتون تثبیت کنین لازمه که نحوه پیاده‌سازی این روش رو آموزش ببینین.

البته باید دقت داشته باشین که استفاده از این جعبه خارق‌العاده بدون داشتن یک برنامه‌ریزی درسی اصولی و قابل اجرا فایده‌ای نداره و توصیه میشه تا حتما قبل از استفاده از جعبه لایتنر، یک برنامه درسی اصولی و هدفمند برای خودتون طراحی کنین.

جعبه لایتنر یکی از بهترین روش‌ها برای به خاطر سپردن مطالب و انتقال اون‌ها به حافظه بلند‌مدته. همون‌طور که گفتیم مفاهیم درسی به جز یادگیری، نیاز به مرور و حفظ کردن هم دارن. حالا چطور باید توی کوتاه‌ترین زمان ممکن و با کمترین تعداد مرور، بیشترین بازدهی رو داشته باشیم؟

استفاده از روش لایتنر برای درس خوندن این امکان رو برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کنه. این سیستم مرور و تکرار توسط دانشمند اتریشی به نام سباستین لایتنر و بر اساس قاعده منحنی فراموشی ابینگ هاوس طراحی و ساخته شده. این جعبه به ما کمک می‌کنه که مطالب رو برای اینکه توی کوتاه‌ترین زمان توی ذهن‌مون نگه داریم، اون‌ها رو از حافظه کوتاه‌ مدت به حافظه بلند‌مدت انتقال بدیم.

در واقع جعبه لایتنر یک ابزار یادگیری قویه که با استفاده از فلش کارت و زمانبندی درست برای مرور و دوره، قابل استفاده‌ست.

نتایج تحقیقات این مسئله رو ثابت می‌کنه که باید مطالب توی فواصل زمانی مشخص مرور بشن تا فرد با مشکل فراموشی اون مطالب رو به رو نشه. نکته مهمی که حتماً باید بدونین اینه که جعبه لایتنر فقط برای یادگیری لغات درسی استفاده نمیشه. این روش برای انتقال هر نوع داده‌ای به حافظه بلندمدت کاربرد داره؛ پس برای همه موضوعات درسی می‌تونین از اون‌ها استفاده کنین.

یادگیری به وسیله فلش کارت اینجوریه که توی اون از متد تکرار فاصله دار استفاده میشه. این تکنیک به شما توی به خاطر سپاری اطلاعات جدید کمک می‌کنه. با تکرار این اطلاعات توی فواصل زمانی مشخص، می‌تونین اون‌ها رو به حافظه بلند مدت خودتون انتقال بدین.

همه دانش‌آموزان برای یادگیری یک مطلب به دنبال بهترین و سریع‌ترین راه می‌گردن. راهی که با کم‌ترین تلاش ممکن مطالب درسی رو یاد بگیرن. البته برای این کار شما احتیاج به یک حافظه قوی دارین. با استفاده از جعبه لایتنر شما می‌تونین تا حد زیادی توی یادگیری، موفقیت آمیز عمل کنین.

از مزایای مهم استفاده از جعبه لایتنر مرور و تکرار منظم مباحثیه که امکان فراموشی اون‌ها زیاده؛ به‌طور مثال لغات، فرمول‌ها، مفاهیم و اصطلاحات از مواردین که یادگیری اون‌ها با جعبه لایتنر بسیار ساده‌ست. البته همون‌طور که گفتیم تمامی عنوان‌های درسی با این روش به خوبی توی حافظه ثبت میشن.

دومین مزیت این جعبه اینه که بعد از مدت کوتاهی مطالب از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند‌مدت ما انتقال پیدا می‌کنن و مشکل فراموشی دیر‌تر اتفاق می‌افته. تا این قسمت چندین باراسم فراموشی رو آوردیم؛ اما این فرآیند چطوری اتفاق می‌افته؟

فراموشی پدیده‌ایه که تقریبا هر روز و برای همه افراد اتفاق می‌افته. این پدیده اونقدر شایعه که ما معمولاً برای یادآوری اطلاعات مهم به روش‌های مختلفی پناه می‌بریم. روش‌هایی مثل استفاده از دفترچه یادداشت فعالیت‌های روزانه، چک‌لیست کار‌ها، گزارش‌نویسی، استفاده از ابزارهای الکترونیکی تنظیم برنامه و یا حتی گره زدن نخ به دور انگشت!

زمانی که با عجله دنبال دسته کلید خودتون می‌گردین، ممکنه این طوری به نظر برسه که اطلاعات در مورد این که اون را آخرین بار کجا گذاشتین به طور کلی از حافظه شما پاک شده؛ اما فراموشی عموما به این معنی نیست که اطلاعات واقعا از حافظه شما پاک شده! فقط ممکنه دسترسی به این اطلاعات توی اون لحظه به هر دلیلی مختل شده باشه.

حافظه کوتاه مدت گرچه ظرفیت محدودی داره ولی توی پردازش مطالب سریعه؛ این بخش از حافظه تنها اون چیزی رو که لازمه بعد از تجزیه و تحلیل به سرعت به حافظه بلند مدت منتقل می‌کنه. در مقابل حافظه بلندمدت گرچه سرعت عمل کمتری داره اما با ظرفیت نامحدودش این سرعت کم رو جبران کرده. اطلاعات ثبت شده توی حافظه بلندمدت ماندگاری خیلی طولانی‌تری دارن و این مهم‌ترین مزیت این بخش از حافظه‌ست.

پس چیزی رو که امروز یاد گرفتیم به خاطر اینکه توی حافظه کوتاه مدت ما قرار می‌گیره بدون مرور فراموش میشه. اگه این آموخته‌ها برای شما مهمه پس باید اون‌ها رو با روش خاصی به حافظه بلندمدت خودتون منتقل کنین؛ یکی از این روش‌ها همون جعبه لایتنره که ساختن اون رو به شما آموزش می‌دیم.

اگه تا حالا متوجه شدین که مرتبا کلیدهای خودتون رو جا می‌ذارین یا توی امتحانات نمی‌تونین جواب سوالات رو به خاطر بیارین، احتمالاً به این فکر کردین که چجوری حافظه خودتون رو بهبود بدین. خوشبختانه، کارهای زیادی وجود داره که می‌تونین برای افزایش قدرت حافظه انجام بدین.

قطعا استفاده از سیستم‌های یادآوری مثل ساعت هشدار، تقویم یا لیست کارهای مهم می‌تونه پیشنهاد خوبی باشه. اما برای اطلاعاتی که باید توی حافظه بلند مدت ثبت بشه چه پیشنهادی دارین؟ به جز جعبه لایتنر، راه‌هایی وجود داره که به گسترش و تقویت حافظه بلند مدت کمک می‌کنه که اینجا اون‌ها رو بررسی می‌کنیم.

بعد از انجام برنامه‌ریزی درسی، قبل از این که با استفاده از جعبه لایتنر شروع به درس خوندن کنین، اینجا قصد داریم تا به وسیله منابع علمی معتبر، موثر بودن جعبه لایتنر رو باهم بررسی کنیم، پس با ما باشین:

هرمان ابینگ هاوس یکی از نخستین کسانی بود که به طور علمی در مورد فراموشی مطالعه کرد. برای این کار قدرت حافظه خودتون رو توی بازه‌های زمانی مختلف از 20 دقیقه تا 31 روز آزمایش کرد. اون توی سال 1885 یافته‌هاش رو توی کتاب «حافظه: نوشته‌ای در روان شناختی تجربی» منتشر کرد.
نتایج آزمایش او که توی یک منحنی به نام منحنی فراموشی ابینگ هاوس رسم شده، رابطه بین فراموشی و زمان رو نشون میده و این نمودار رو می‌تونبم اینجوری توصیف کنیم:

اگه انسان یک مطلب رو به خوبی یاد بگیره، بعد از 24 تا 48 ساعت تقریباً نصف اون رو فراموش می‌کنه و بعد از حدود یک ماه 80 درصد اون موضوع از ذهن فرد پاک میشه! این مسئله نشون میده 80 درصد اون توی حافظه کوتاه مدت و 20 درصد اون توی حافظه بلندمدت قرار گرفته.

جعبه یادگیری لایتنر مراحل یادگیری رو طوری طی می‌کنه که با کمترین و مناسب‌ترین تکرار توی قسمت اوج منحنی فراموشی، مطالب به حافظه بلند مدت منتقل بشن.

بوریس فردریک اسکینر با آزمایش‌هایی علمی نشون داد «هر وقت به یک رفتار بلافاصله و به صورت آنی پاداشی داده بشه، اون رفتار تکرار میشه.» پس هر بار که شما به معنای لغت پرسیده شده درست پاسخ بدین، احساس رضایتی که بلافاصله ایجاد میشه شما رو به ادامه این کار تشویق می‌کنه.

توی این شرایط تمرکز شما روی کار افزایش پیدا می‌کنه و به موضوع علاقه‌مند می‌شین. این موارد همون عواملین که باعث ارتقای بازده یادگیری توی دانش‌آموزان میشه.

بیشتر آزمایشات اولیه فردریک اسکینر با تکیه بر یک اتاق کوچک که نام خودش رو بر روی اون گذاشته بود شروع می‌شد. این اتاق دارای کف سیمی مشبک، یک چراغ، یک اهرم و یک ظرف غذاست و جوری طراحی شده که حیوان داخل اون با فشردن اهرم به غذا می‌رسه. ساخت جعبه لایتنر هم دقیقا از همین ایده الهام گرفته.

برای دیدن آموزش ساخت جعبه لایتنر بهتره بدونین که این جعبه 30 سانتی متر طول داره و ارتفاع و عرض اون بسته به اندازه‌ی کارت‌های یادگیری متغیره. می‌تونین اندازه این کارت‌ها رو بر اساس سلیقه خودتون تعیین کنین اما به‌طور کلی کارت‌هایی با اندازه 7×5 سانتی‌متر برای این کار مناسبن.
پس با این فرض که اندازه کارت‌ها 7×5 باشه، ابعاد جعبه 6×5×30 سانتی‌متره. ارتفاع جعبه 6 سانتی‌متر انتخاب شده تا حدود یک سانتی‌متر از سر کارت‌ها از جعبه بیرون بزنه. اینجوری جابجایی کارت‌ها آسون‌تر میشه .بعد از ساخت جعبه با ابعاد گفته شده، باید اون رو به 5 خونه بخش بندی کنیم. اندازه هر کدوم از این پنج بخش، به ترتیب از خونه‌ی اول تا خونه‌ی پنجم 1، 2، 5، 8 و 14 سانتی‌متره.

ساختار جعبه لایتنر جوریه که 5 تا خونه داره و هر کدوم از خونه‌ها دو برابر خونه قبل از خودشه. جوری که خونه شماره یک، ۱ واحد، خونه شماره دو، ۲ واحد، خونه شماره سه، ۴ واحد، خونه شماره چهار، ۸ واحد و خونه شماره پنج، ۱۶واحده.
می‌تونین این جعبه رو با استفاده از چوب، مقوای جعبه شیرینی، شیشه یا هر چیز دیگه‌ای که دوست دارین بسازین. بعد از ساخت جعبه لایتنر و اندازه‌های کارت‌ها باید سراغ نحوه استفاده از اون بریم.

بعد از دونستن آموزش ساخت جعبه لایتنر، حالا روش استفاده از جعبه لایتنر بر اساس روزهای مختلف رو بررسی می‌کنیم:

بعد از تهیه یا ساخت جعبه لاینتر، برای شروع کار مطلب مورد مطالعه رو تعیین کنین. به‌عنوان مثال برای حفظ چندین لغت زبان انگلیسی تعدادی فلش کارت تهیه کنین، روی یک سمت برگه لغت مدنظر و سمت دیگه معنی اون رو بنویسین.

از رنگ‌های متضاد برای بهتر موندن مطلب توی ذهنتون استفاده کنین. بقیه‌ی کارت‌ها رو هم به همین ترتیب آماده کنین. یک دور کارت‌ها رو مرور کنین تا لغات توی ذهنتون بمونه، بعد اون‌ها رو توی خونه اول بذارین. آخر سر هم جعبه رو بذارین کنار.

دوباره سراغ جعبه لایتنر برین و کارت‌ها رو از خونه‌ی اول یکی یکی بخونین. اگه معنی لغت نوشته شده روی پشت برگه رو بلد بودین، اون رو به خونه دوم منتقل کنین. اگه نتونستین اون رو به خاطر بیارین، برگه رو به خونه اول برگردونین.

مثل روز اول، تعدادی لغت رو توی برگه بنویسین و جایگزین لغات منتقل شده به خونه دوم توی قسمت اول قرار بدین. با این حال شما توی ردیف اول جعبه لاینتر مجموعه‌ای از برگه‌هایی که بلد نبودین و برگه‌های جدید که اضافه کردین رو دارین. توجه داشته باشین: اینکه کارت‌های گفته شده توی خونه اول با هم قاطی بشن مهم نیست.

فراموش نکنین یک برگه رنگی بلندتر از برگه لغت جلوی برگه‌های خونه دوم قرار بدین.

به یاد داشته باشین همیشه خونه‌ای از جعبه لاینتر که ظرفیتش تکمیل شده رو برای شروع خوندن انتخاب کنین.

از اونجایی که خونه شماره دوم 2 ظرفیت داره و قسمت جدا شده با کاغذ رنگی خالیه، پس باید به سراغ خونه تک ظرفیتی اول بریم. کارت‌های خونه اول رو بردارین و بخونین. اگه بلد بودین،توی خونه دوم بعد از برگه رنگی بذارین. اگه بلد نبودین، دوباره اون‌ها رو به خونه اول برگردونین.

با این روال وارد روز چهارم از یادگیری با جعبه لاینتر میشین؛ حالا خونه دوم هم با ظرفیت تکمیل شده رو به روی شماست. پس کار مرور و یادگیری رو با خونه دوم شروع کنین. توجه داشته باشین همیشه برای برداشتن برگه از هر خونه تکمیل شده، از برگه‌های جلوی آخرین برگه رنگی شروع کنین.

دوباره مثل مراحل قبلی لغت روی برگه رو بخونین؛ اگه معنی اون رو بلد بودین کارت رو توی خونه سوم قرار بدین، در غیر این صورت اون برگه رو به خونه اول برگردونین. نکته قابل توجه توی این قسمت اینه که کاغذ رنگی درون خونه دوم رو بردارین و پشت برگه‌هایی که الان پشت کاغذ رنگی بودن، بذارین. با این کار برگه‌های گروه اول برای مطالعه روز بعد توی اولویت قرار می‌گیرن.

بعد از انجام این مرحله سراغ خونه اول که ظرفیتش تکمیل شده برین. طبق روال کارت لغت رو بخونین اگه ترجمه رو بلد بودین، کارت رو توی خونه دوم پشت برگه رنگی قرار بدین. اگه هم بلد نبودین اون رو دوباره به خونه اول برگردونین.

طبق مراحل قبلی عمل کنین و بعد کم کم می‌بینین که توی روز پنجم خونه سوم داره تکمیل میشه. در ادامه به همین شکل خونه‌های چهارم و پنجم محل قرار گرفتن لغات مرور شده و یادگرفته شده میشن.

یعنی اگه به صورت مداوم مشغول یادگیری مطالب با این تکنیک باشین، سی روز طول می‌کشه تا هر پنج قسمت جعبه لایتنر تکمیل بشه. آخر سر برگه‌هایی رو که لغت درونش رو بلد بودین از جعبه خارج و درون پاکت بذارین.

این لغات رو ۱۰۰% بلدین و لغاتی که همچنان نتونستین اون‌ها رو یاد بگیرین، برای ماه بعد داخل خونه شماره یک به عنوان لغات جدید قرار بدین. با این کار می‌تونین اون‌ها رو هم یاد بگیرین و دیگه مشکلی توی لغات که موندن نداشته باشین.

برای این که بتونین اطلاعات رو به درستی توی حافظه خودتون ثبت کنین، نیازه که از مرورهای به موقع و درست استفاده کنین. بعد از دونستن آموزش ساخت جعبه لایتنر، استفاده از جعبه لایتنر به شما کمک می‌کنه به جای 20 درصد مطالب، 80 درصد اون‌ها رو توی حافظه بلندمدت خودتون ذخیره کنین.

با تمرین و تکرار روش استفاده از جعبه لایتنر برای شما راحت‌تر میشه. پیشنهاد می‌کنیم توی دوران کنکور هم از این روش حفظ کردن و یاد گرفتن مطالب با عمق بیشتر کمک بگیرین. اگه برای به‌خاطر سپردن مباحث درسی مختلف به کمک نیاز دارین، بهتره با مشاوران تحصیلی گروه آموزشی پرش صحبت کنین.

برای اینکار شماره تماس خودتون رو توی کادر «ارتباط با ما» وارد کنین تا مشاوران تحصیلی پرش با شما تماس بگیرن.

جعبه لایتنر که توی آلمانی به اون Lernkartei میگن توی سال 1970 طراحی شد که به عنوان یکی از بهترین ابزارهای یادگیری شناخته شد. روش یادگیری با این ابزار اینه که مباحث درسی رو از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت می‌سپاره. جعبه لایتنر بر اساس منحنی فراموشی ابینگ هاوس ساخته شده و با استفاده مداوم از اون هر بار موفق می‌شین بیش‌تر از قبل مطالب درسی رو توی حافظه خودتون تثبیت کنین.

درس هایی مثل عربی و انگلیسی رو که اگه چند روز نخونین، از حافظه شما کمرنگ میشن بهتره با استفاده از جعبه لایتنر توی ذهن‌تون تثبیت کنین.

حالا شما با خوندن این مطالب با آموزش ساخت جعبه لایتنر آشنا شدین و می‌تونین به آسونی توی منزل این جعبه شگفت‌انگیز رو بسازین و استفاده کنین. با در نظر گرفتن مشغله‌ها و افکار زیادی که این روزها دارین، برای اینکه هدفتون رو گم نکنین، برای درس خوندن و مطالعه به خصوص توی روزهای کنکور استفاده از جعبه لایتنر مسئله بسیار مهمیه. برای کمک به جمع‌بندی‌های روزهای پایانی و یادآوری درس‌های گذشته بسیار کمک کننده‌ست.

"اگه توی ساخت جعبه لایتنر برای درس خوندن خودتون دچار مشکل شدین یا سوالی براتون پیش اومد می‌تونین توی قسمت نظرات، سوالات خودتون رو بپرسین! و یا با وارد کردن شماره تلفن خودتون توی قسمت ارتباط باما، منتظر تماس مشاوران ما باشین🎯📚"