دلایل فراموشی درس ها + راه‌ حل‌های کاربردی

چطور درس بخونیم تا فراموش نکنیم؟ این سوالیه که خیلی از دانش‌آموزان باهاش درگیرن. حتما براتون پیش اومده که بعد از ساعت‌ها درس خوندن، حس کنین هیچی یادتون نمونده یا درست قبل از امتحان، اضطراب بگیرین که همه‌ چی از ذهنتون پریده! این اتفاق برای خیلی از افراد میفته و دلیل فراموشی درس اینه که روش درس خوندنشون اصولی نیست.

واقعیت اینه که درس خوندن، فقط نشستن پشت میز و روخوانی کردن نیست؛ اگه روش درستی نداشته باشین، حتی اگه ساعت‌ها هم درس بخونین، باز هم مطالب در ذهنتون نمی‌مونه. برای این که یادگیری‌تون ماندگارتر بشه و یک مطالعه بدون فراموشی داشته باشین، باید از تکنیک‌های خاصی استفاده کنین تا مطالب رو عمیق‌تر متوجه بشین.

در این مقاله، روش‌هایی رو بررسی می‌کنیم که باعث میشن مطالب در ذهنتون تثبیت بشن و موقع امتحان یا حتی در آینده، راحت‌تر یادتون بیان. پس اگه شما هم به دنبال جواب این سوال هستین که «چجوری درس بخونیم که یادمون نره؟» پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشین.

البته اگه درگیر روزمرگی‌هاتون هستین و فرصت نمی‌کنین این مقاله رو به طور کامل بخونین، پادکست زیر رو گوش کنین و همراه رادیو پادکست پرش باشین. 🎧🔊📚

علت فراموشی دروس چیست؟

فراموشی درس، به دلایل مختلفی اتفاق میفته؛ اما مهم‌ترینش اینه که روش درس خوندن اشتباهه. مثلا اگه فقط مطالب رو حفظ کنین و بدون هیچ درکی بخونین، خیلی زود از ذهنتون می‌پره، یا اگه یک بار درس رو بخونین و دیگه مرورش نکنین، طبیعیه که یادتون نمونه.

استرس و خستگی هم از اون مواردی هستن که باعث میشن مغز نتونه اطلاعات رو درست پردازش کنه. خلاصه، اگه می‌خواین درس‌هایی که می‌خونین در ذهنتون بمونه، باید هم درست یاد بگیرین، هم به موقع مرور کنین و هم با آرامش درس بخونین. از مهم‌ترین دلایل و علت فراموشی مطالب می‌تونیم به موارد زیر اشاره کنیم:

نکات کلیدی تقویت حافظه موقع درس خوندن

راه و روش‌های زیادی برای تقویت حافظه وجود داره. ما قراره روش‌ها و تکنیک‌هایی که باعث تقویت حافظه بلند مدت و درس خوندن بدون فراموشی میشن رو بررسی کنیم. پس اگه می‌خواین با روش‌‎های تقویت حافظه برای درس خوندن آشنا بشین تا بهترین عملکرد رو در سال تحصیلی‌تون داشته باشین، حتما راهکارهای زیر رو برای یک بار هم که شده امتحان کنین.

داشتن برنامه‌ریزی درسی

بذارین مهم‌ترین و اصلی‌ترین جواب این سوال که "چجوری درس بخونیم که یادمون نره؟" رو همین اول به شما بگیم: «برنامه‌ریزی». داشتن برنامه‌ریزی منظم به مطالعه بهتر دانش‌آموزان کمک می‌کنه.

یک دانش‌آموز برای این که بتونه همه کارهای خودش رو منظم پیش ببره، به برنامه‌ریزی برای درس خوندن نیاز داره. یک برنامه‌ریزی درسی، زمانی اصولی و کارآمده که هدف داشته باشه و مسیر رسیدن به اون رو مشخص کنه. طی کردن این مسیر زمانی امکان‌پذیر میشه که برنامه درسی، کاملاً واقع‌بینانه و متناسب با شرایط دانش‌آموز تنظیم شده باشه. با رعایت این اصل، دانش‌آموزان می‌تونن بدون ترس از فراموشی مطالب، درس‌های خودشون رو بخونن.

از اون‌جایی که سطح یادگیری، قدرت حافظه و نقاط قوت یا ضعف دانش‌آموزان با هم دیگه متفاوته، برنامه‌ریزی درسی اون‌ها هم باید متفاوت باشه. شخصی که حافظه ضعیف‌تری داره، در برنامه روزانه خودش مرور درسی رو از قلم نمی‌ندازه تا مطالعه مفیدتر و کاربردی‌تری داشته باشه و دچار مشکلاتی از قبیل فراموشی درس نشه.

با برنامه‌ریزی کردن، اطلاعات درسی به صورت دسته‌بندی شده و در بازه‌های زمانی منظمی وارد مغز شما میشن. این نظم و ترتیب به ذهن شما کمک می‌کنه تا به خاطر آوردن اطلاعات هم برای شما ساده‌تر باشه.

کمک گرفتن از خلاصه‌نویسی

خلاصه‌نویسی، یکی از راهکار‌های جلوگیری از فراموشی درس‌هاست. استفاده از خلاصه‌نویسی به یادگیری بهتر مطالب درسی کمک می‌کنه. با کمک گرفتن از خلاصه‌نویسی، شما همیشه به مطالب مهم و کاربردی دسترسی دارین.

خلاصه‌نویسی انواع مختلفی داره که روش نموداری به عنوان یکی از بهترین روش‌های خلاصه‌نویسی شناخته میشه. دانش‌آموزان با استفاده از این روش، می‌تونن به سرفصل‌ها و نکات مهم هر مبحث دسترسی داشته باشن. این روش شبیه یک درخته که تنه، درس اصلیه و نکات مهم هر درس هم شاخه‌های اصلی و فرعی هستن که دانش‌آموزان با خلاصه‌نویسی، ترس از فراموشی مطالب رو نخواهند داشت.

نوت‌برداری و خلاصه‌نویسی به دانش‌آموزان کمک می‌کنه تا مطالعه فعال و مفیدتری رو تجربه کنن. نوشتن نکات مهم متنی که در حال مطالعه اون هستین، باعث میشه اطلاعات، بهتر در ذهن شما دسته‌بندی و تثبیت بشن. علاوه‌ بر این بعد از تموم شدن مطالعه، با یک نگاه اجمالی به یادداشت‌هاتون، می‌تونین همه چیز رو به راحتی مرور کنین.

ممکنه مغز، اطلاعاتی که مطالعه کردین رو خیلی زود فراموش کنه؛ در واقع این فراموشی درس‌ها در اثر عدم انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت اتفاق میفته. مرور کردن به کمک یادداشت‌هایی که خودتون نوشتین، اطلاعات رو از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلند‌مدت منتقل می‌کنه.

استفاده از تکنیک‌های موثر

مغز هم مثل سایر عضله‌های بدن به ورزش و تمرین نیاز داره؛ تقویت حافظه با انجام دادن تمرین‌های ساده اما موثر اتفاق میفته. افزایش سرعت یادگیری هم از جمله مزایاییه که با اجرای راهکارهای تقویت حافظه براتون اتفاق میفته.

دانش‌آموزان با انجام این تکنیک‌ها می‌تونن به مرور ذهن خودشون رو تقویت کرده و از فراموشی درس ها جلوگیری کنن. استفاده از تکنیک‌های تقویت حافظه بدون شک به افزایش یادگیری دانش‌آموزان کمک می‌کنه. برای بالا بردن سرعت یادگیری و قدرت حافظه‌تون، از تکنیک‌های تقویتی استفاده کنین. روش‌هایی مثل کدگذاری، ساختن رمز و علامت‌گذاری رو برای یادگیری راحت‌تر به کار بگیرین.

به عنوان مثال، خیلی از دانش‌آموزان برای حفظ کردن لغات زبان انگلیسی، از جمله‌سازی استفاده می‌کنن یا تاریخ‌های موجود در کتاب ادبیات فارسی رو با کدگذاری کردن به خاطر می‌سپارن؛ بنابراین برای مقابله با فراموشی در مطالعه، با همین ایده‌ها، روش مخصوص خودتون رو برای تقویت حافظه بسازین.

مرور درسی با توجه به منحنی فراموشی ابینگهاوس

آقای هرمان ابینگ هاوس، یکی از اولین افرادی بود که درباره رابطه بین فراموش شدن اطلاعات از حافظه و زمان، تحقیقات جدی انجام داد. نتیجه تحقیقات ابینگ هاوس به کشیدن یک منحنی منجر شد که اون رو با اسم منحنی فراموشی ابینگ هاوس می‌شناسن.

طی این تحقیقات، اثبات شده که هر فرد حدود 24 تا 48 ساعت بعد از یادگیری یک مطلب، نصف اون مطلب رو فراموش می‌کنه. اگه تا حدود یک ماه بعد هم مروری روی مطلب یاد گرفته‌ شده انجام نده، همه اون رو فراموش می‌کنه! این مسئله نشون‌‌ دهنده حضور اطلاعات در حافظه کوتاه مدت و نیاز به انتقال اون‌ها به حافظه بلند مدته. با توجه به این موضوع یک سوال مطرح میشه: «چیکار کنیم که مطالب در ذهنمون باقی بمونه و دچار فراموشی درس ها نشیم؟»

برای این کار کافیه بر اساس منحنی فراموشی، در مدت زمان‌های مشخص مثلا یک روز بعد از مطالعه یا ده روز بعد، مطالبی که یاد گرفتین رو مرور کنین تا از حافظه کوتاه مدت شما، به حافظه بلند مدتتون منتقل بشن.

ترسیم نقشه ذهنی برای جلوگیری از پراکندگی مطالب

پیروی از نقشه ذهنی برای جلوگیری از پراکنده شدن مطالبی که آموزش می‌بینین، فرآیند فراموشی درس رو در ذهن شما به تعویق می‌ندازه. اما منظور از نقشه ذهنی چیه؟

تصور کنین مطلبی رو مطالعه کردین و از طریق خلاصه‌نویسی و یادداشت‌برداری، فایل‌ها یا متن‌هایی رو برای مرور درسی ایجاد کردین. با گذشت چند روز از درس خوندن‌تون تعداد زیادی فایل یا کاغذ خلاصه‌نویسی دارین که ممکنه پیدا کردن مبحث مورد نظرتون از بین اون‌ها، کار ساده‌ای نباشه! نقشه‌های ذهنی همون‌طور که از اسمشون پیداست، به شما کمک می‌کنن بین این اطلاعات سردرگم نشین.

سعی کنین یک مسیر کلی برای استفاده از اطلاعات درسی مورد نظر خودتون ایجاد کنین تا بتونین اون‌ها رو در ذهنتون به صورت دسته‌بندی شده و مرتب بایگانی کنین. برای این که این دسته‌بندی رو بهتر انجام بدین، یک کتابخونه رو در ذهن خودتون ترسیم کنین.

اگه کتاب‌ها بدون هیچ نظم و ترتیبی در قفسه‌های کتابخونه چیده بشن، برای پیدا کردن اون‌ها باید زمانی زیادی صرف کنین؛ اما در صورتی که کتاب‌ها رو با توجه به موضوع، انتشارات، نویسنده یا هر عامل دیگه‌ای دسته‌بندی کنین، پیدا کردن اون‌ها برای شما راحت میشه.

با توجه به این توصیفات، برای دسترسی بهتر به مطالب درسی و آموخته‌های خودتون با یک روش مشابه، سراغ یک نقشه ذهنی برین. سعی کنین از رنگ‌های مختلفی در ترسیم این نقشه کمک بگیرین تا به خاطر آوردن اون برای شما راحت باشه. یادتون باشه خلاصه‌نویسی یعنی جمع‌بندی مطالبی که مطالعه کردین و ترسیم نقشه ذهنی یعنی مرتب کردن همه مطالب خلاصه شده.

مطالب درسی رو حفظ نکنین

خیلی از دانش‌آموزان با روش‌های صحیح درس خوندن آشنا نیستن و اکثر درس‌ها رو به صورت حفظی مطالعه می‌کنن. انجام این کار باعث میشه که مطالب کتاب رو به صورت دقیق متوجه نشن که این مورد، علت اصلی فراموشی دروس سر جلسه امتحانه.

اگه اهل مطالعه‌‎های شب امتحانی باشین، به احتمال زیاد حفظ کردن درس رو ترجیح میدین! شاید حفظ کردن مطالب یک درس شما رو به نمره مورد نظرتون در امتحانات برسونه، اما چند روز بعد از امتحان همه چیز از ذهنتون پاک میشه! این یعنی تلاش و زحمات شما فقط نتیجه لحظه‌ای داشته.

البته حتی این نتیجه لحظه‌ای هم برای همه درس‌ها به دست نمیاد؛ درس‌های تحلیلی مثل ریاضی و فیزیک که به حل مسئله نیاز دارن، باید به صورت مفهومی آموزش داده بشن، اینطوری مطالب کاملا در ذهن تثبیت میشن. پس بهتره مطالعه مفهومی داشته باشین و با کمک مرور درسی همه چیز رو به خاطر بسپارین.

استفاده از منابع کمک آموزشی

اکثر اوقات دانش‌آموزان در کلاس درس مطالب رو به صورت دقیق یاد نمی‌گیرن. عدم یادگیری مطالب کتاب باعث میشه که دانش‌آموزان نتونن وضعیت تحصیلی بهتری داشته باشن؛ چون یاد نگرفتنِ دقیق، باعث فراموشی درس میشه.

بسته‌های معلم خصوصی پرش با قابلیت تمرین و تکرار به یادگیری بهتر مطالب درسی کمک می‌کنن. دانش‌آموزان با استفاده از این بسته‌ها می‌تونن مطالب کتاب‌های درسی‌شون رو به صورت دقیق‌تر و با تکرار بیشتری یاد بگیرن. پس اگه می‌خواین در درس‌هاتون پیشرفت کنین و دچار فراموشی درس ها نشین، استفاده از این بسته‌‌ها، بهترین گزینه‌ست.

جمع‌بندی

یادگیری مؤثر فقط به میزان زمانی که برای درس خوندن می‌ذارین بستگی نداره؛ بلکه روشی که انتخاب می‌کنین هم خیلی مهمه. اگه از تکنیک‌های درست استفاده کنین، هم درس خوندن براتون آسون‌تر میشه، هم مطالب با جزئیات بیشتری توی ذهنتون می‌مونه و کمتر فراموشی درس رو تجربه می‌کنین.

پس به جای این که فقط ساعت‌ها پای کتاب بشینین، سعی کنین هوشمندانه‌تر درس بخونین، مرور منظم داشته باشین و استرس رو از خودت دور کنین. با داشتن یک برنامه‌ ریزی درست و ذهنی آروم، می‌تونین با تمرکز بیشتر و استرس کمتری در امتحانات شرکت کنین و بهترین عملکرد خودتون رو به نمایش بذارین. بنابراین، بهتره از همین امروز روی برنامه ریزی برای مطالعه درسی و آرامش ذهنی‌تون کار کنین تا به مرور زمان به نتایج دلخواهتون برسین.