جدول تناوبی چیست؟

مندلیف، شیمی‌دان معروف روس، وقتی عناصر رو به ترتیب افزایش عدد اتمی مرتب کرد، قانون تناوب رو کشف کرد و با استفاده از همین قانون، جدول تناوبی عناصر رو طراحی کرد. یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌ها برای به دست آوردن یک تصویر کلی از خواص هر عنصر، نگاه کردن به جدول و پیدا کردن جایگاه اونه. جایگاه هر عنصر در جدول، اطلاعات خیلی زیادی به دانش‌آموزان میده و برای حل کردن سوال‌ها و مقایسه بین عناصر، یک ابزار خیلی ضروری محسوب میشه. اما خب این ابزار کاربردی معمولا سر جلسه امتحان همراهتون نیست؛ پس باید حفظش کنین!

با توجه به این که شما دانش‌آموز پایه دهم هستین و فاصله زیادی با کنکور سراسری ندارین، خیلی مهمه که جزئیات جدول تناوبی رو خوب به ذهنتون بسپرین. یادتون باشه شیمی درس مهمیه و نباید فقط حفظ کرد؛ باید خط به خطش رو دقیق بخونین و کلی تست حل کنین تا بتونین بالاترین درصد شیمی کنکور رو بزنین.

درسته که لازم نیست همه عناصر رو حفظ کنین و ممکنه خیلی از عناصر برای حل کردن سوالات شیمی به کارتون نیاد، اما ظاهر شلوغ و پیچیده جدول ممکنه شما رو بترسونه. ولی نگران نباشین! حفظ کردن جدول شاید اولش سخت به نظر بیاد ولی راه‌های زیادی وجود داره که حفظ کردن ترتیب عناصر رو براتون راحت‌تر و حتی جذاب‌تر می‌کنه.

پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشین تا شما رو با تکنیک‌ها و روش‌هایی آشنا کنیم که کمکتون می‌کنه تا حفظ کردن جدول تناوبی دیگه براتون سخت نباشه.

درک درست جدول تناوبی

عنصرهای جدول تناوبی رو می‌تونین با روش‌های زیادی حفظ کنین، اما قبل از به‌ کارگیری هر کدوم لازمه که درک درستی از چیستی و چرایی جدول داشته باشین. مفاهیم پایه‌ای مثل ساختار درون اتمی، عدد اتمی، اثر افزایش عدد اتمی و الکترون‌های هر اتم و لایه‌های الکترونی رو دوره کرده و هر جایی که مشکل دارین رو برای خودتون رفع کنین. اینجوری یادگیری براتون لذت‌بخش‌تر هم میشه.

وقتی مطمئن شدین که مفاهیم پایه رو درست و اصولی یاد گرفتین، وقت حفظ کردن عناصره. در این قسمت با چند روش هوشمندانه آشنا میشین که خیلی کمکتون می‌کنن.

رمزها، حروف اختصاری و جملات بامزه

حفظ کردن عناصر جدول‌ تناوبی با تکرار کردن اسمشون پشت سر هم اولین چیزیه که به ذهن میرسه، اما اثر زیادی نداره. وقتی چند کلمه رو برای مغزتون ردیف می‌کنین و مغز هیچ معنی‌ در اون‌ها پیدا نمی‌کنه، احتمال این که در مواقع مورد نیاز به یادشون بیارین، خیلی کمه.

ارتباط دادن داده‌ها با چیزهای ملموس و در دسترس، کار مغز رو راحت می‌کنه. جمله‌های معنی‌دار معمول در روزمره، جملاتی با معنی غریب اما خنده‌دار یا شعر و جملات آهنگین، خیلی ساده‌تر از اسامی عنصرها پشت سر هم در حافظه می‌مونن.

در طول سال‌ها، دانش‌آموزها و معلم‌ها جملات بامزه‌ای برای هر گروه جدول تناوبی و دسته‌بندی‌های دیگه ساختن که می‌تونین حفظشون کنین. برای نمونه:

گروه اول (H,Li,Na,K,Rb,Cs,Fr): 

گروه دوم (Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra):

گروه سوم (B, Al, Ga, In, Tl):

گروه چهارم (C, Si, Ge, Sn, Pb):

گروه پنجم (N, P, As, Sb, Bi):

گروه ششم (O, S, Se, Te, Po): 

گروه هفتم (F, Cl, Br, I, At):

گروه هشتم (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn):

نافلزات (فسفر، کربن، سلنیم، کلر، ید، فلوئور، اکسیژن، نیتروژن، برم، هیدروژن، استاتین)

شبه‌فلزات (SB, B, Si, Ge, As):

فلزات واسطه (Sc, Ti, V, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn):

اما این موارد فقط چند مثال هستن. بهترین جمله‌ای که می‌تونین پیدا کنین، جمله‌ایه که خودتون یا به کمک دوستاتون ساختین. از شوخی‌های درونی‌تون استفاده کنین، از شخصیت‌ها یا تیم‌های موردعلاقه‌تون. هر چقدر ارتباط جمله‌ها با مسائل شخصی قوی‌تر باشه، زودتر حفظشون می‌کنین.

اما حواستون باشه که این جملات به تنهایی و بدون تمرین ممکنه گمراهتون کنن. سرواژه‌های عنصرها خیلی شبیه به هم هستن و امکان جا به جاییشون زیاده. مثلا بریلیوم، برم، باریم و بور همه با B شروع میشن و امکان اشتباه کردنشون زیاده؛ پس تکرار و تمرین داشته باشین.

تکرار و تمرین

حفظ کردن جدول تناوبی با استفاده از جملات آهنگین و خنده‌دار خیلی راحت‌تره اما امکان اشتباه کردن هم وجود داره. بعد از حفظ کردن جمله‌ها وقتشه که با تمرین، ارتباط بین جمله‌ها و جدول تناوبی رو در ذهنتون قوی‌تر کنین.

یک جدول تناوبی با خونه‌های سفید رو بردارین و عنصرهایی رو در جدول مشخص کنین که تا الان یاد گرفتین. اگه شک کردین یا مطمئن نیستین، ایرادی نداره اما تا وقتی که همه خونه‌ها رو پر نکردین به جدول اصلی نگاه نکنین.

وقتی کارتون تموم شد، چیزی که نوشتین رو دوره کرده و خونه‌هایی که اشتباه نوشتین رو مشخص کنین. هر چند روز یک بار این کار رو تکرار کنین و تمرکزتون روی اشتباهاتی بذارین که بیشتر تکرار میشن.

بهتره که جدول تناوبی رو جلوی چشمتون نگه‌ دارین. یک پوستر ازش روی میز یا دیوار اتاق بچسبونین. یک نسخه کوچیک از جدول تناوبی هم داشته باشین تا هر زمانی که فرصت بود، مثل زمان رفت و آمد، زنگ‌های تفریح یا قبل از خواب مرورش کنین.

همچنین، اگه می‌خواین این درس رو خیلی راحت و به دور از هیاهوی مدرسه یاد بگیرین، می‌تونین از بسته معلم خصوصی شیمی دهم استفاده کنین. این بسته بهتون کمک می‌کنه که در هر ساعتی از شبانه روز به آموزش این درس دسترسی داشته باشین و بارها مطالب این درس رو مرور کنین و از درس خوندن با جدیدترین متدهای آموزشی لذت ببرین.

فلش‌کارت بسازین

فلش‌کارت، یکی از روش‌های حفظ کردن مطالبه. این روش برای حفظ کردن اطلاعاتی که خیلی راحت از ذهن پاک میشن، بیشترین کارایی رو داره. تهیه فلش‌کارت و استفاده فیزیکی، تعامل ذهن با اطلاعات رو زیادتر کرده و تکرار و تمرین رو موثرتر می‌کنه.

خیلی بهتره که فلش‌ کارت‌ها رو خودتون بسازین. چون ذهن در حین ساخت فلش‌ کارت، خیلی بیشتر با جدول تناوبی رو به‌ رو میشه تا زمانی که فقط از روی فلش‌ کارت‌های آماده تکرار کنین.

اینطوری امکان شخصی‌سازی فلش‌ کارت‌ها با سلیقه خودتون رو هم دارین و می‌تونین از رنگ‌ها و تصاویری استفاده کنین که حفظ کردن رو براتون راحت‌تر می‌کنه.

سخن پایانی

حفظ کردن عناصر جدول مندلیف برای حل خیلی از مسائل شیمی ضروریه و بدون شک تسلط روی جایگاه هر عنصر و خواصش، کارِتون رو خیلی راحت‌تر می‌کنه. ولی یادتون باشه، فقط حفظ کردن ترتیب عناصر کافی نیست! اگر بدون درک درست مفاهیم مربوط به آرایش درونی اتم‌ها و اصول جدول تناوبی رو بخواین یاد بگیرین، خیلی به دردتون نمی‌خوره.

پس سعی کنین که در کنار یاد گرفتن جایگاه هر عنصر، مسائل مربوط به جدول رو هم یاد بگیرین تا درس شیمی، براتون سرگرم‌کننده بشه. اگه فکر می‌کنین که در این مسیر نیاز به کمک دارین، باید بدونین که پرش در کنار شماست!

بسته معلم خصوصی شیمی دهم و کلاس‌های آنلاین پرش، دقیقا در همین مسیر کنار شما هستن تا با تمرین‌های هدفمند و راهنمایی‌های حرفه‌ای، مهارت‌هاتون رو قوی کنین. فقط کافیه شماره‌تون رو در باکس "زیر"ارتباط با مشاورین پرش" وارد کنین تا کارشناسان ما باهاتون تماس بگیرن و بیشتر راهنمایی‌تون کنن.

اگه دوست دارین مباحث مهم دیگه این درس مثل موازنه شیمیایی رو یاد بگیرین، می‌تونین به مقاله "موازنه شیمیایی چیست؟" مراجعه کنیم.