تقویت هوش هیجانی دانش‌آموزان

هوش هیجانی یک توناییه که به مهارت‌‌های اجتماعی ما مربوط میشه. پس به خاطر اینکه دانش‌آموزان باید خودشون رو برای ورود به اجتماع آماده کنن، تقویت هوش هیجانی برای اون‌ها اهمیت زیادی داره.

ما توی این مقاله سعی کردیم تا با آوردن چند تا تعریف از هوش هیجانی، شما رو به شناخت تقریبی از این مفهوم برسونیم.

شما توی این مقاله می‌تونین راه‌هایی برای افزایش و تقویت هوش هیجانی ببینین. اگه می‌خواین درباره هوش هیجانی شناخت بیشتری پیدا کنین و یا اون رو توی خودتون تقویت کنین، خوندن این مقاله از پرش رو به شما توصیه می‌کنیم.

هوش هیجانی چیست؟

تقویت هوش هیجانی، موضوعی که ما توی این قسمت به صورت کامل بررسی می‌کنیم. به طور کلی، هوش هیجانی یا EQ مفهومی توی روانشناسیه که برای اون تعریف‌های زیادی ارائه شده.

ولی اون چیزی که توی همه این تعریف‌ها مشترکه اینه که هوش هیجانی به احساسات و روابط انسانی مربوط میشه.

برای درک بهتری از مفهوم هوش هیجانی، چند تا از تعاریفی که روانشناسان مختلف از اون ارائه کردن رو براتون آوردیم.

یک روانشناس برجسته توی قرن بیستم به نام ادوارد ثورندایک، توی سال 1920 مفهومی رو با نام هوش اجتماعی تعریف کرد.

این مفهوم خیلی شبیه به مفهوم هوش هیجانیه که ما امروزه اون رو می‌شناسیم. اون توی تعریف هوش اجتماعی گفته:

«هوش اجتماعی یعنی توانایی درک و مدیریت کردن مردان، زنان، دختران و پسران، برای رفتار خردمندانه در روابط انسانی.»

ادوارد ثورندایک، یک تعریف دیگه‌ام از هوش اجتماعی داشته و گفته : « هوش اجتماعی به این معناست که بتونیم انگیزه رفتارهای خودمون و دیگران رو به خوبی درک کنیم و از این اطلاعات توی تعاملات اجتماعی استفاده کنیم.»

هوش هیجانی توی دنیای مدرن

این تعریف‌ها از هوش اجتماعی خیلی شبیه به تعاریفی‌اند که ما امروزه از هوش هیجانی می‌شناسیم.

حالا اولین تعریف رسمی از هوش هیجانی رو میاریم که پیتر سالووی و جان مایر، اون رو گفتن.

«هوش هیجانی، توانایی نظارت و پایش احساسات و هیجانات خودمون و دیگران، تفکیک و تشخیص اون‌ها، و استفاده از این اطلاعات به عنوان راهنمای تفکر و رفتاره.»

توی یک تعریف دیگه، دانیل گلمن درباره هوش هیجانی گفته که: « هوش هیجانی مجموعه توانایی‌هاییه که به ما کمک می‌کنن هیجانات رو توی خودمون و دیگران، تشخیص بدیم و تنظیم کنیم.»

بر اساس تعاریف بالا از هوش هیجانی، فهمیدیم که هوش هیجانی به طور کلی با توانایی افراد توی درک و کنترل احساسات و روابط انسانی مرتبطه.

تفاوت هوش هیجانی با هوش شناختی

هوش هیجانی همونطوری که گفتیم مربوط به مدیریت و شناخت هیجانات احساساته. هوش هیجانی مربوط به توانایی فرد توی برقراری تعادل بین احساسات و منطق خودمونه. هوش شناختی مربوط به ضریب هوشی ما توی مسائل درسی و دانشگاهیه. هوش شناختی در واقع توانایی یادگیری فرد توی مسائل مختلفه.

هوش هیجانی معمولا تحت تاثیر محیط شکل گرفته و قابل تغییره. ولی هوش شناختی اصولا ذاتی و ارثیه و تقریبا ثابته.

انواع مولفه‌های هوش هیجانی

هوش هیجانی مولفه‌های مختلفی داره. بر اساس تعریف دانیل گلمن از هوش هیجانی، می‌تونیم پنج مهارت رو برای اون در نظر بگیریم:

اهمیت تقویت هوش هیجانی در دانش‌آموزان

با توجه به مطالب بالا، واضحه که تقویت هوش هیجانی دانش‌آموزان اهمیت زیادی داره.

به ویژه توی نوجوانان که مرحله‌ حساس و خاص عبور از کودکی به سمت جوانی و بزرگسالی رو تجربه می‌کنن.

بنابراین شکل گیری و تقویت مهارت‌هایی مثل هوش هیجانی توی اون‌ها خیلی اهمیت داره.

شاید توی دوره کودکی و نوجوانی اهمیت تقویت هوش هیجانی کمتر احساس بشه ولی باید بدونین که تاثیر نادیده گرفتن اون توی دوره کودکی و نوجوانی، توی دوره جوانی و بزرگسالی بروز می‌کنه.

پس بهتره از دوره کودکی به تقویت هوش هیجانی دانش‌آموزان توجه بشه تا زمانی که بزرگ شدن مشکلی براشون پیش نیاد.

راه‌های تقویت هوش هیجانی در دانش‌آموزان

اگه فکر می‌کنین هوش هیجانی ضعیفی دارین یا توی خانواده خودتون نوجوانی دارین که فکر می‌کنین دچار این مشکل باشه، اصلا نگران نباشین چون هوش هیجانی رو می‌تونیم با انجام کارهایی تقویت کنیم.

اینجا چند مورد از فعالیت‌هایی که باعث تقویت هوش هیجانی میشه رو آوردیم.

تمرین خودآگاهی

تمرین خودآگاهی قدم مهمی برای تقویت هوش هیجانیه. خودآگاهی یعنی شناخت خودمون و درک درست از توانایی‌ها و استعدادهامون.

این موضوع باعث میشه که بتونیم احساسات و عواطف خودمون رو بهتر مدیریت کنیم. شخصی که توانایی مدیریت احساسات خودش رو داره قطعا با دیگران هم ارتباط موثرتری رو برقرار می‌کنه.

یکی از راه‌هایی که توی مسیر رسیدن به خودآگاهی به شما می‌کنه، درک و شناخت احساسات‌تونه.

سعی کنین توی طول روز به احساسات مختلفی که تجربه کردین فکر کنین و اون‌ها رو تحلیل کنین. بررسی کنین و ببینین که توی روز چه نوع احساسی رو بیشتر تجربه کردین؟ احساساتی مثل خشم، ناامیدی، شادی، امیدواری و ... رو توی خودتون بررسی کنین.

مدیریت احساسات

توانایی مدیریت احساسات وقتی که مشکلی غیر منتظره برامون پیش میاد اهمیت پیدا می‌کنه. بعضی از افراد برای مسائل کوچکی مثل بوق زدن ماشین پشت سری توی خیابون، شروع به فحاشی می‌کنن و حتی ممکنه کار به دعوا و برخورد فیزیکی هم بکشه.

برای تمرین کنترل و مدیریت احساسات از موقعیت‌های کوچک شروع کنین. تمرین کنین که توی هر موقعیت چطوری احساسات خودتون رو کنترل کنین و بهترین واکنش رو نشون بدین.

توجه کنین که کنترل احساسات به این معنی نیست که اجازه بدین حق شما توی اجتماع نادیده گرفته بشه و فقط به معنی واکنش صحیح، به موقع و به اندازه‌ست.

طوری که بعدها باعث نشه که با خودمون فکر کنیم کاش کمتر واکنش نشون می‌دادیم و یا برعکس، کاش به موقع واکنش مناسبی از خودمون نشون می‌دادیم.

انگیزه دادن به خود

یکی از راه‌های تقویت هوش هیجانی توی دانش‌آموزان ایجاد انگیزه‌ست. انگیزه داشتن باعث میشه که کارها رو با دقت و لذت بیشتری انجام بدیم. وقتی کاری رو با انگیزه انجام می‌دیم، کمتر متوجه گذر زمان می‌شیم و حتی کمتر احساس خستگی می‌کنیم.

دانش‌آموزان باید سعی کنن روش‌های دور کردن افکار منفی حین درس خوندن، رو بشناسن و با انگیزه زیاد درس بخونن.

بعضی وقت‌ها لازمه با وجود خستگی و بی انگیزه بودن، کاری رو شروع کنیم تا انگیزه انجام اون رو برای خودمون ایجاد کنیم.

درک کردن دیگران

درک دیگران و شناخت احساساتشون، یکی از مهارت‌های مهم توی هوش هیجانیه. وقتی توی موقعیت‌های مختلف خودمون رو به جای بقیه بذاریم و از زاویه دید اون‌ها به قضایا نگاه کنیم بهتر می‌تونیم اون‌ها رو درک کنیم.

بعضی وقت‌ها ممکنه از دست یکی از اطرافیانمون به خاطر انجام دادن یا ندادن کاری دلگیر و عصبانی بشیم.

توی این مواقع بهتره با خودمون فکر کنیم اگه من جای این شخص بودم چیکار می‌کردم؟ توی خیلی از موارد متوجه می‌شین که شاید شما هم همون کار رو می‌کردین. اینجوری خشمتون فروکش می‌کنه و بهتر می‌تونین اطرافیانتون رو درک کنین.

شناخت ارزش‌ها و باورهای خود

همه انسان‌ها باید ارزش‌ها و باورهای خودشون رو مشخص کنن و به اون‌ها پایبند باشن. شناخت درست ارزش‌ها باعث میشه که واکنش‌های ما و روابطمون با بقیه شکل درست‌تری به خودش بگیره.

البته توجه داشته باشین که پایبندی به ارزش‌ها با تعصب داشتن کاملا متفاوته. انعطاف‌پذیری یکی از صفات خوب آدم‌هاست.

ولی برای مثال پایبندی به این ارزش که نباید به بزرگترها بی احترامی کرد، توی خیلی از مواقع باعث کنترل خشم ما و مناسب‌تر شدن واکنش‌هامون میشه.

مثال‌هایی از هوش هیجانی

فروشنده‌ای رو در نظر بگیرین که مدتیه فروش خوبی نداره. این فروشنده به جای اینکه خودش رو ببازه و احساس شکست و ناامیدی کنه، شرایط رو بررسی می‌کنه و دلایل پایین اومدن فروش رو پیدا می‌کنه.

اون تلاش می‌کنه تا کنترل شرایط رو به دستش بگیره و با رفع موانع، فروشش رو افزایش بده.

یک تیم ورزشی رو در نظر بگیرین که بازی ضعیفی داشته. مربی تیم به جای اینکه عصبانی بشه و داد و فریاد کنه، سعی می‌کنه مسئله تیم رو ریشه‌یابی کنه.

این مربی تبعاتی که این وضعیت داره رو برای اعضای تیم توضیح میده. اون با همفکری اعضای تیم راهی برای موفقیت و پیروزی توی مسابقات بعدی پیدا می‌کنه.

اهمیت هوش هیجانی در زندگی اجتماعی

انسان موجودی اجتماعیه که برای رفع نیاز‌های خودش خواسته یا ناخواسته درگیر روابط اجتماعی میشه.

پس تقویت مهارت‌های اجتماعی برای همه ضروریه. هوش هیجانی، مفهومی مهم توی روانشناسیه که مربوط میشه به اینکه روابط ما با دیگران چطوریه و اینکه بتونیم احساسات خودمون رو بشناسیم و کنترل کنیم.

جمع‌بندی

تقویت هوش هیجانی دانش‌آموزان اهمیت زیادی داره. این مهارت توی سال‌های بعدی زندگی اون‌ها و وقتی وارد دانشگاه و بعد محل کار میشن، خیلی به کار میاد.

برای تقویت هوش هیجانی راه‌های زیادی وجود داره. شناخت خودمون، همدلی با دیگران و درک اون‌ها و انگیزه داشتن از مواردیه که به تقویت هوش هیجانی کمک می‌کنن.