منشور حقوق دانشآموزان برای فراهم کردن زمینه‌هایی برای پذیرش و آموزش حقوق فردی و اجتماعی دانشآموزان تدوین شده. چرا که هدف اصلی آموزش و پرورش هر کشور، آماده کردن دانشآموزان برای پذیرفتن نقش‌های اجتماعی و حضور فعال در اجتماعه.
برای آشنایی با آیین‌نامه‌ها و مصوبات مندرج در این منشور، می‌تونین با انواع حقوق فردی دانشآموزان آشنا بشین. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشین.
منشور حقوق دانشآموزان چیست؟
منشور حقوق دانشآموزان، شامل آیین‌نامه‌ها و مصوباتیه که تمام حق و حقوق قانونی دانشآموزان رو پوشش میده. این منشور برای دانشآموزان در سنین ۶ تا ۲۰ سال تدوین شده و مواد مختلفی داره.
قانون‌مندی و ایجاد شرایط رفاه و آسایش برای دانشآموزان، هدف اصلی تدوین این منشور بوده. در ادامه با مواد منشور حقوق دانش‌آموزی آشنا میشین.
حقوق اساسی دانش‌آموز
حقوق اساسی دانش‌آموز بر اساس منشور حقوق دانش‌آموزی، شامل مواد زیر میشه:
ماده ۱: دانش‌آموز از حق آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان برخوردار هستن.
ماده ۲: دانش‌آموز باید از تعرضات جسمانی، روانی و حیثیتی در امان باشه. کرامت والای شخصیت انسانی دانش‌آموز باید مورد احترام قرار بگیره.
ماده ۳: دانش‌آموز از حق حریم شخصی برخورداره. هیچ دانش‌آموزی نباید بی‌دلیل مورد تجسس قرار بگیره. لباس‌ها، کمد وسایل و لوازم، جزو حریم شخصی دانش‌آموز هستن.
ماده ۴: دانش‌آموز از حق رفتار منصفانه برخورداره. بر اساس این ماده، اصل انصاف در برخورد با دانش‌آموز باید رعایت بشه.
ماده ۵: دولت مکلفه که نیازهای دانشآموزان بی‌بضاعت و بی‌سرپرست رو تأمین کنه.
حقوق آموزشی دانش‌آموز
بخش دیگه منشور حقوق دانشآموزان به حقوق آموزشی اختصاص داده شده. مواد این بخش عبارتند از:
ماده ۶: دانش‌آموز حق داره که از مدرسین توانمند و برجسته در ابعاد علمی و اخلاقی بهره‌مند باشه.
ماده ۷: دانش‌آموز از حق تناسب محیط آموزش با فعالیت‌های آموزشی برخورداره. نسبت مطلوب معلم به شاگرد باید رعایت بشه. همچنین سرانه فضای آموزشی به منظور تأمین کلیه امکانات آموزشی و پرورشی توسط سازمان آموزش و پرورش، الزامیه. تشخیص نسبت‌های مطلوب فوق باید از نظر متخصصان آموزشی لحاظ بشه.
ماده ۸: دانشآموزان حق دارن به طور یکسان از امکانات آموزشی بهره‌مند بشن.
ماده ۹: دانشآموزان غیر‌فارسی‌زبان حق دارن قبل از ورود به دبستان، از امکانات ویژه یادگیری زبان فارسی بهره‌مند بشن.
ماده ۱۰: دانشآموزان حق دارن به طور آزادانه درباره مسائل و امکانات آموزشی اظهار نظر کنن. تذکرات به دانشآموزان باید در حدود قوانین و مقررات و با رعایت احترام باشه.
ماده ۱۱: دانشآموزان استثنایی (نیازمند حمایت‌های ویژه) باید از حق برخورداری از آموزش ویژه متناسب با توانمندی‌های ذهنی و جسمی بهره‌مند باشن.
ماده ۱۲: دانشآموزان حق دارن زبان خارجی مورد نظر خودشون رو انتخاب کنن و آموزش ببینن.
ماده ۱۳: توانایی ذهنی و جسمی دانشآموزان باید پیش از دبستان سنجیده بشه تا آموزش متناسب با توانمندی افراد ارائه بشه.
ماده ۱۴: دانشآموزان از حق برخورداری از آموزش مطلوب برای رشد کامل شخصیت برخوردار هستن.
ماده ۱۵: دانشآموزان اقلیت مذهبی حق دارن از آموزشهای متناسب با باورها و عقاید مذهبی مربوط به خودشون بهره‌مند بشن.
ماده ۱۶: دانشآموزان حق دارن از آموزشهای ویژه جهت رویارویی با بلایا و حوادث طبیعی بهره‌مند بشن.
ماده ۱۷: دانشآموزان حق دارن از آموزشهای اجباری و رایگان تا مقطع متوسطه بهره‌مند بشن.
ماده ۱۸: دانشآموزان حق دارن با فرهنگ بومی و ملی خودشون و سایر ملل آشنا بشن.
ماده ۱۹: دانشآموزان حق دارن از منابع کمک آموزشی مختلف مثل کتابخانه‌ها، اینترنت و فناوری‌های جدید علمی مطابق با شرایط روز و قوانین جاری بهره‌مند بشن.
ماده ۲۰: دانشآموزان حق دارن از آموزشهای مربوط به حقوق جنسی برخوردار بشن.
ماده ۲۱: مطابق منشور حقوق دانشآموزان، در آموزشهای رسمی نظام آموزش و پرورش باید اصول حقوق شهروندی و مهارت‌های اجتماعی وجود داشته باشه.
ماده ۲۲: دانشآموزان حق دارن در آموزشهای رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق بشر و سایر اسناد و مقررات بین‌المللی در مورد حقوق کودک و دانش‌آموز بهره‌مند بشن.
حقوق ضمن آموزشی دانش‌آموز
بخش دیگه منشور حقوق دانشآموزان به حقوق ضمن آموزشی دانش‌آموز اختصاص داده شده. مواد این بخش عبارتند از:
ماده ۲۳: دانشآموزان حق دارن از مقررات آموزشی مطلع بشن. مراکز و مؤسسات آموزشی وظیفه دارن که دانشآموزان رو از مقررات آگاه کنن.
ماده ۲۴: دانشآموزان از حق شرکت آزادانه در اجتماعات و تشکیلات آموزشی برخوردار هستن.
ماده ۲۵: دانشآموزان حق انتشار نشریات دانش‌آموزی رو دارن.
ماده ۲۶: والدین دانشآموزان باید هماهنگ با مقامات آموزشی، بر فرآیند آموزش فرزندانشون نظارت داشته باشن.
ماده ۲۷: دانشآموزان حق دارن از فعالیت‌های فوق برنامه بهره‌مند بشن.
ماده ۲۸: دانشآموزان حق دارن از مطالب آموزشی شاد و اجرای متنوع و شادی‌بخش برخوردار باشن.
حقوق مربوط به آزمون دانش‌آموز
بخش دیگه منشور حقوق دانش‌آموزی به حقوق مربوط به آزمون دانشآموزان اشاره داره. مواد این حقوق عبارتند از:
ماده ۲۹: دانشآموزان حق دارن متناسب با برنامه‌های آموزشی و منطبق با اصول و روش‌های علمی مورد آزمون قرار بگیرن.
ماده ۳۰: بر اساس منشور حقوق دانش‌آموزی، موسسه آموزشی باید همزمان با برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه آزمون رو در اختیار دانشآموزان قرار بده.
ماده ۳۱: دانشآموزان حق دارن همزمان با اعلام برنامه آموزشی، از برنامه آزمون و زمان اعلام نتایج باخبر بشن.
ماده ۳۲: دانشآموزان حق دارن برای اطلاع از عملکردشون در آزمون، از بازبینی آزمون خودشون بهره‌مند بشن.
حقوق بهداشتی دانش‌آموز
فصل پنجم منشور حقوق دانش‌آموزی به حقوق بهداشتی دانشآموزان اختصاص داده شده. مواد این فصل عبارتند از:
ماده ۳۳: دانشآموزان حق دارن از امکانات و تسهیلات بهداشتی و درمانی لازم در محیط آموزشی برخوردار باشن.
ماده ۳۴: به منظور پیش‌گیری، پیش‌بینی، تشخیص و درمان، دانشآموزان از حق برخورداری از مراقبت‌های بهداشتی و معاینات پزشکی و بهداشت روانی مستمر برخوردار هستن.
ماده ۳۵: دانشآموزان حق دارن در محیطی با تراکم فضایی متناسب با سن و مرحله رشد خودشون به تحصیل ادامه بدن.
ماده ۳۶: دانشآموزان به منظور تأمین بهداشت روانی و سلامت جسمانی، حق دارن در محیط سالم و ایمن آموزشی به تحصیل ادامه بدن.
ماده ۳۷: دانشآموزان حق دارن در محیط آموزشی، از پرونده بهداشتی و شناسنامه سلامت برخوردار باشن.
ماده ۳۸: دانشآموزان حق برخورداری از فرصت‌های برابر و رایگان در امور تربیت بدنی و ورزش برخوردار هستن.
ماده ۳۹: دانشآموزان از حق تغذیه متناسب با نیازهای سنین رشد برخوردار هستن. در صورت ناتوانی خانواده، سازمان آموزش و پرورش وظیفه داره این امکانات رو برای دانش‌آموز فراهم کنه.
حقوق دادرسی دانش‌آموز
فصل ششم منشور حقوق دانشآموزان به حقوق دادرسی دانش‌آموز اختصاص داده شده. مواد این فصل عبارتند از:
ماده ۴۰: دانشآموزان حق دارن در صورت ارتکاب به جرم و محرز شدن اون از سوی دادگاه، از مجازات‌های جایگزین زندان و شلاق بهره‌مند بشن.
ماده ۴۱: مسائل قضایی مربوط به دانش‌آموز باید در دادگاه‌های تخصصی با حضور قضات ورزیده و مسلط به مسائل آموزشی و پرورشی مورد محاکمه قرار بگیره.
ماده ۴۲: دانشآموزان از حق تخفیفات و رسیدگی به اتهامات و جرایم در امور قضایی برخوردار هستن. این تخفیفات باید مستقیماً توسط قاضی صادر بشن.
ماده ۴۳: دانشآموزان حق دارن از حق وکالت تسخیری با همکاران وکلای متخصص در زمینه تخلفات و جرایم مربوط به سنین دانش‌آموزی بهره‌مند بشن.
ماده ۴۴: دانشآموزان حق دارن از رسیدگی به امور قضایی در دادگاه غیرعلنی بهره‌مند بشن.
ماده ۴۵: دانشآموزان سپرده‌شده به کانون‌های اصلاح و تربیت، از حق درخواست تجدید نظر دادگاه برخوردار هستن.
ماده ۴۶: دانشآموزان حق دارن از نماینده حقوقی ویژه از سوی آموزش و پرورش در دادگاه‌ها برخوردار باشن.
حمایت‌های خاص دانش‌آموزی
فصل هفتم منشور حقوق دانش‌آموزی به حمایت‌های خاص دانش آموزی اختصاص داده شده. مواد این فصل عبارتند از:
ماده ۴۷: دانشآموزان حق دارن از بیمه‌های مناسب در مقابل حوادث و بیماری‌ها، چه در محیط آموزشی و چه خارج از محیط آموزشی برخوردار باشن.
ماده ۴۸: دانشآموزان حق دارن در مقابل اقدامات تروریستی و سایر جرایم سازمان‌یافته، مورد مصونیت قرار بگیرن.
ماده ۴۹: دانشآموزان حق دارن در مقابل کلیه بهره‌کشی‌های اقتصادی و سوء‌رفتارهای جنسی، مورد حمایت‌های ویژه قرار بگیرن.
ماده ۵۰: دولت مکلفه از حضور دانشآموزان زیر ۱۵ سال در مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و یا درگیری‌های نظامی داخلی جلوگیری کنه.
ماده ۵۱: دانشآموزان از حق برابری در مقابل قانون برخوردار هستن. اینجا تفاوت‌های مذهب، زبان، قومیت، وجاهت اجتماعی و سن دلیلی برای تبعیض و تفکیک دانشآموزان نیست.
ماده ۵۲: دانشآموزان اقلیت‌های دینی و مذهبی، حق دارن از شرایط یکسان با توجه به نیازه‌های ویژه خودشون بهره‌مند باشن.
ماده ۵۳: دانشآموزان مهاجر دارای تابعیت غیرایرانی حق دارن از کلیه حقوق مربوط به دانش‌آموز ایرانی بهره‌مند باشن.
ماده ۵۴: دانشآموزان حق دارن با اصول حفاظت از محیط زیست و استفاده از منابع طبیعی آشنا بشن.
سخن پایانی
در این مقاله توضیحاتی در مورد منشور حقوق دانشآموزان ارائه شد. دانش‌آموزانی که به حقوق خودشون واقف هستن، بهتر می‌تونن در آینده نقش‌های اجتماعی رو بپذیرن و حقوق قانونی خودشون رو دریافت کنن. معلمان و مربیان آموزشی موظفن دانشآموزان رو نسبت به حقوقشون آگاه کنن.
اگه به خوندن مقالات این چنینی علاقه دارین، می‌تونین به سایر مقالات این دسته بندی از گروه آموزشی پرش نگاهی بندازین.
سوالات پرتکرار
منشور حقوق دانشآموزان، شامل آیین‌نامه‌ها و مصوباتیه که تمام حق و حقوق قانونی دانشآموزان رو پوشش میده. این منشور برای دانشآموزان در سنین ۶ تا ۲۰ سال تدوین شده و مواد مختلفی داره.
